Water Systems

Los sistemas de agua

Landscape Architecture Master Program,
Escuela Técnica Superior de Arquitectura de Barcelona, Universidad Politécnica de Catalunya

Los sistemas de água
Group Project
Melina Analyti, Eva Andronikidou, Virginia Diaz del Rio, Eva Martinez Molina, Laura Garcia Soler


Αποκατάσταση και σχεδιασμός του ποταμού Ripoll στην πόλη Ripollet της Καταλωνίας

[Συμμετείχε στην 6η Biennale Αρχιτεκτονικής Τοπίου της Βαρκελώνης το 2010]

Το ποτάμι παρουσιάζει τα ακόλουθα βασικά προβλήματα:

1_ Είναι παντελώς αποκομμένο από την πόλη. Αποτελεί το λόγο της ίδρυσής της στο σημείο αυτό, αλλά η πόλη του γυρίζει την πλάτη. Το ίδιο το περιβάλλον του δεν ευνοεί την επισκεψιμότητα, λόγω της έλλειψης υποδομών που θα κάνουν ευχάριστη την επίσκεψη ή θα δώσουν λόγο στον επισκέπτη να φτάσει.
2_ Μόλυνση. Οι παρακείμενες βιομηχανίες έχουν επιβαρύνει σημαντικά τα τοπικά οικοσυστήματα, που παρουσιάζουν εξαρχής μεγάλο ενδιαφέρον, λόγω της τοποθεσίας - πέρασμα μεταναστευτικών πτηνών- και των ελών με την υψηλή φύτευση.
3_ Περιορισμός του χώρου που χρειάζεται το ποτάμι από καλλιεργούμενες εκτάσεις. Αυτό, εκτός από την επιβάρυνση του οικοσυστήματος, λόγω της μη ύπαρξης χώρου για την ανάπτυξη χλωρίδας και πανίδας, εντείνει τον κίνδυνο πλημμύρας σε περίπτωση ποσότητας διερχόμενου νερού μεγαλύτερης από όσο μπορεί να αντέξει το συγκεκριμένο πλάτος.

Το πρόβλημα, όπως φαίνεται, είναι θέμα τομής. Διαχωρίσαμε το ποτάμι σε ζώνες με διαφορετική τομή, είτε σε ότι αφορά το ανάγλυφο, είτε σε ότι αφορά τις χρήσεις στα μέτωπα.

Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε συνέχειες σε διασπασμένα μέρη που χρειάζονταν να συνδεθούν.
Επιλέχθηκαν κάποιοι από τους κάθετους προς το ποτάμι, δρόμοι της πόλης και πεζοδρομήθηκαν - άλλωστε παρουσίαζαν μικρή σχετικά κίνηση τροχοφόρων. Συνδεδεμένα με αυτές, επιλέχθηκαν τα αστικά κενά, και διαμορφώθηκαν επίσης προκειμένου να τραβήξουν τον κόσμο προς τις κινήσεις. Το στοιχείο του νερού έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις διαμορφώσεις αυτές προκειμένου να φέρει την αίσθηση της υγρασίας και του υγρού τοπίου μέσα στην ίδια την πόλη. Το παραποτάμιο μέτωπο ακολούθησε μια ελεύθερη γεωμετρία και διαμορφώθηκε σε έναν περίπατο με χώρους αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού, με σκοπό να έλξουν τους κατοίκους σε δραστηριότητες πλησίον του ποταμού. Τα κτίρια φιλοξενήθηκαν σε διαμορφώσεις του εδάφους, δημιουργώντας πλατφόρμες θέασης [belvedere] προς το ποτάμι. Ένα κομμάτι δίδεται σε αστικές καλλιέργειες, προκειμένου οι κάτοικοι να δουλέψουν κοντά στο ποτάμι και να συνειδητοποιήσουν την τεράστια σημασία του στον αγροτικό χαρακτήρα της περιοχής.
Σε σημεία όπου αυτό ήταν δυνατόν λόγω ελεύθερων από χρήσεις εκτάσεων, ή όπου το απαιτεί η τοπογραφία καθώς υπάρχει κίνδυνος να συγκεντρωθούν υλικά και να φράξουν το ποτάμι με κίνδυνο πλημμύρας, προτείνουμε απαλλοτρίωση των αγροτικών εκτάσεων και δίνουμε χώρο στο ποτάμι και το οικοσύστημά του. Δημιουργείται έτσι μια τομή με ελαφρύτερο όσο γίνεται πρανές- προκειμένου να μπορέσει αναπτυχθεί η τυπική παραποτάμια βλάστηση με όσο το δυνατόν πιο πλήρη τρόπο. Τοπογραφικά, δημιουργούμε μια τομή “φυσικών μπαλκονιών” για να διατηρηθεί η υγρασία και οι σπόροι. Φυτεύονται αυτόχθονοι θάμνοι και δέντρα, που για να επιβιώσουν δεν έχουν ανάγκη τη μεσολάβηση του ανθρώπινου παράγοντα. Ένα μέρος των εκτάσεων αυτών, καθώς και οι αστικές καλλιέργειες, είναι σε στάθμη χαμηλή ώστε να μπορούν να πλημμυρίσουν και να παραλάβουν όλη την ποσότητα νερού που μπορεί να κατέβει στο πιο επικίνδυνο προγνωστικό για τα απόμενα 100 χρόνια, σύμφωνα με ειδικούς υπολογισμούς με πραγματικά δεδομένα της περιοχής που εγιναν κατά τη διάρκεια της μελέτης μας.

Σημειώνω πως σημαντική σε όλα τα projects του προγράμματος υπήρξε η διαμόρφωση των προυποθέσεων προκειμένου ένα φυσικό τοπίο να αποκατασταθεί και να διαμορφωθεί μόνο του στο χρόνο. Με τον τρόπο αυτό η πρόταση έχει διάρκεια. Αντίθετα στην περίπτωση απλής φύτευσης, έχουμε μια διαμόρφωση εξαρτημένη και ευαίσθητη, καταδικασμένη να αποτύχει και να καταστραφεί σε περίπτωση εγκατάλειψης. Στόχος είναι δηλαδή η δημιουργία ενός αυτόνομου και ανεξάστητου οικοσυστήματος, που θα συνεχίσει να υπάρχει στο χρόνο.

Ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι από αυτό αφιερώνεται στη διαδικασία του ΦΥΤΟΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ. Μια ποσότητα νερού εκτρέπεται και οδηγείται στην έκταση αυτή μέσω καναλιών, όπου ειδικά φυτά το καθαρίζουν. Το κομμάτι αυτό λειτουργεί ως πάρκο, με σκοπό να εντείνει την οικολογική συνείδηση. Αυτό συμβαίνει μπροστά στο παραποτάμιο μέτωπο της πόλης, προκειμένου να συγκεντρωθεί εκεί η ανθρώπινη παρουσία και να μην επιβαρύνει τις υπόλοιπες ζώνες, όπου επιδιώκεται σχετική ηρεμία για την αποκατάσταση της χλωρίδας και της πανίδας.

Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα πρανή που επιλέχθηκαν για την οριοθέτηση του ποταμού από τους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας στη νότια πλευρά, έτσι ώστε να μη διαταράσσουν τη φυσική εικόνα που επιδιώχθηκε. Τέλος, διαμορφώνονται συνδέσεις του βόρειου με το νότιο μέρος, ώστε να μην αποτελεί το ποτάμι ένα φυσικό όριο αλλά μια ευκαιρία σύνδεσης με την άλλη πλευρά.